Trung Quốc: Hạn chế xuất khẩu kim loại có thể là "con dao 2 lưỡi"

Trung Quốc: Hạn chế xuất khẩu kim loại có thể là "con dao 2 lưỡi"

00:54 05/07/2023

Quyết định của Trung Quốc nhằm kiểm soát xuất khẩu hai loại kim loại chính đã cho thấy họ có quyền lực đối phó lại những động thái của Mỹ, Nhật Bản và châu Âu nhằm hạn chế Bắc Kinh khỏi công nghệ tiên tiến. Nhưng quyết định này cũng có nguy cơ phản tác dụng.

Hệ thống cấp phép xuất khẩu mới công bố vào thứ Hai đã khẳng định vị thế thống trị của Trung Quốc trong sản xuất các kim loại gallium và germanium, được sử dụng để sản xuất vi mạch, ô tô điện và thiết bị viễn thông. Thông báo này, được đưa ra chỉ vài ngày trước chuyến thăm Bắc Kinh của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen, có vẻ nhằm mang lại ưu thế cho Trung Quốc trong việc thúc đẩy Nhà Trắng loại bỏ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu có nguy cơ làm trì trệ sự phát triển của quốc gia này.

Tuy nhiên, biện pháp này giống như một con dao hai lưỡi và có thể đơn giản chỉ làm gia tăng nỗ lực giảm sự phụ thuộc Trung Quốc của những quốc gia đó. Nếu Bắc Kinh sử dụng những quy định mới này để hạn chế xuất khẩu và cắt nguồn cung cho các quốc gia khác, giá cả có thể tăng, cùng với đó là sản lượng từ Nhật Bản, Canada, Mỹ hoặc bất kỳ nơi nào khác.

"Đó là một phần của việc “ăn miếng trả miếng” mà Trung Quốc đang làm với Mỹ và đồng minh," theo Ja Ian Chong, giáo sư kỹ thuật chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore. "Thị trường có thể bị sốc lúc đầu nhưng theo thời gian, nếu những hạn chế này tiếp tục, thị trường và doanh nghiệp sẽ điều tiết."

Biện pháp này nhấn mạnh sự khó khăn mà Chủ tịch Tập Cận Bình đang đối mặt khi ông cố gắng chống lại những nỗ lực của Mỹ để ngăn Trung Quốc tiếp cận vi mạch cần thiết để thống trị công nghệ như trí tuệ nhân tạo và tính toán lượng tử. Bất kỳ biện pháp đáp trả nào chỉ làm tăng thêm lợi thế của Mỹ và châu Âu để thúc đẩy việc giảm rủi ro, điều mà chính phủ của Tập Cận Bình đang cố gắng chống lại.

"Trung Quốc luôn luôn áp dụng phương pháp trả đũa," Roy Lee, phó Bộ trưởng Ngoại giao Đài Loan, nói về những biện pháp mới, mà ông gọi là biện pháp trả đũa đối với việc Mỹ kiểm soát xuất khẩu. Những biện pháp này "sẽ trở thành một công cụ thúc đẩy các nước như Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc về khoáng sản và nguyên vật liệu quan trọng đó."

Vũ khí mang tên “đất hiếm”

Những nỗ lực trước đây của Trung Quốc trong hạn chế bán các tài nguyên quý hiếm chỉ làm giảm thị phần của nước này trong khi các quốc gia khác đang nỗ lực để đảm bảo nguồn cung cấp các kim loại mà Trung Quốc không kiểm soát.

Trung Quốc đầu tiên giới thiệu hệ thống cấp phép xuất khẩu cho các kim loại hiếm vào những năm 1990 và từ từ tăng thuế, gây áp lực lên các công ty Nhật Bản và những nơi phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc. Nhưng sự thay đổi lớn xảy ra vào năm 2010, khi Bắc Kinh tạm ngừng xuất khẩu sang Nhật Bản để phản ứng với vụ va chạm giữa một tàu cá Trung Quốc và cảnh sát biển Nhật Bản gần quần đảo mà cả hai quốc gia đều tuyên bố chủ quyền.

Sự cố này đã khơi mào cuộc đua để tìm nguồn cung thay thế từ Trung Quốc. Sản lượng tại Úc và Mỹ sau đó tăng, đẩy thị phần khai thác mỏ của Trung Quốc giảm xuống còn 70% nguồn cung cấp toàn cầu vào năm 2022, so với đỉnh cao là 98% vào năm 2010, theo Cục Địa chất Hoa Kỳ.

Hiện nay, Trung Quốc chiếm khoảng 94% sản lượng gallium trên thế giới, theo Trung tâm Tình báo Về Khoáng sản Thiết yếu của Vương quốc Anh. Tuy nhiên, các kim loại này không hiếm hoặc khó tìm, mặc dù Trung Quốc đã giữ giá cả thấp và chi phí khai thác có thể tương đối cao.

"Hạn chế xuất khẩu có nguy cơ làm giảm sự thống trị trên thị trường", theo các nhà nghiên cứu của Tập đoàn Eurasia. "Nếu được thực thi như hiện tại, các hạn chế xuất khẩu khoáng sản mới của Trung Quốc có thể tạo động lực để các nhà sản xuất nước ngoài chuyển dịch sản xuất ra khỏi Trung Quốc, thúc đẩy xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng."

Trung Quốc cho biết hệ thống cấp phép xuất khẩu mới cho gallium và germanium, cùng với hợp chất hóa học của chúng, nhằm bảo vệ an ninh quốc gia - lý do tương tự được Mỹ và các đồng minh của nó đưa ra để kiểm soát xuất khẩu.

Tuy nhiên, thông báo này vẫn gây lo ngại tại châu Âu về sự gián đoạn tiềm tàng trong chuỗi cung ứng trong thời gian ngắn và có thể kích thích cuộc thảo luận về cách giảm sự phụ thuộc của liên minh vào Trung Quốc.

Liên minh châu Âu đã công bố một chiến lược an ninh kinh tế mới vào tháng trước và ra mắt Đạo luật “Nguyên liệu quan trọng” để đơn giản hóa việc cấp vốn và cấp phép cho các dự án khai thác mỏ và tinh chế, cũng như thiết lập liên minh thương mại để giảm sự phụ thuộc của liên minh vào các nhà cung cấp Trung Quốc.

Nếu các quy định mới được áp dụng để hạn chế xuất khẩu, sự leo thang căng thẳng có thể mở ra khả năng của liên minh chuyển đổi nền kinh tế của mình để trở nên thân thiện với môi trường hơn.

Quyết định chưa gây ra tác động, theo một tuyên bố từ Bộ Công nghiệp Hàn Quốc vào thứ Ba, ghi nhận rằng vẫn còn nguồn cung cấp khác của hai kim loại này.

Tuy nhiên, ngay cả khi Trung Quốc không áp dụng quy định mới này để hạn chế xuất khẩu, có lẽ họ có nhiều thứ để mất hơn Mỹ, đặc biệt là khi những thách thức kinh tế ngày càng gia tăng đặt ra câu hỏi về việc liệu Trung Quốc có bao giờ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới hay không.

Công cụ hiệu quả nhất của Bắc Kinh để trừng phạt các quốc gia khác là cắt đứt quyền tham gia vào thị trường rộng lớn của họ hoặc hạn chế xuất khẩu các mặt hàng chiến lược quan trọng.

Nhưng điều này càng đẩy mạnh sự tách rời khỏi Trung Quốc mà Bắc Kinh đang muốn tránh, vì nó sẽ làm suy yếu các mục tiêu nhằm đảm bảo sự thống trị trong công nghệ mới và trở thành quốc gia quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, trong thời điểm hiện tại, cuộc đấu tranh tư tưởng giữa Mỹ và Trung Quốc đang được chú ý hơn toàn cầu hóa, theo Morris Chang, người sáng lập tập đoàn chip TSMC.

"Hiện tại, an ninh quốc gia và công nghệ và sự lãnh đạo kinh tế được ưu tiên hơn toàn cầu hóa," ông nói. "Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc hiện nay xoáy vào cạnh tranh hơn là sự hợp tác."

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Trung Quốc siết chặt dòng chảy nhân tài: Mặt trận mới trong cuộc chiến thương mại toàn cầu

Trung Quốc siết chặt dòng chảy nhân tài: Mặt trận mới trong cuộc chiến thương mại toàn cầu

Việc Foxconn triệu hồi hàng trăm kỹ sư Trung Quốc từ các nhà máy iPhone ở Ấn Độ cho thấy Bắc Kinh đang thắt chặt kiểm soát nhân tài công nghệ giữa bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang. Trong khi các công ty phương Tây chuyển dịch chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc, cuộc cạnh tranh toàn cầu giờ đây không chỉ là về hàng hóa, mà còn là về con người và trí tuệ.
Lãi suất có thực sự quá cao?

Lãi suất có thực sự quá cao?

Nhiều người tin là có, và ngày càng có nhiều ý kiến kêu gọi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell nên sớm hạ lãi suất. Nhưng họ có đúng không? Liệu ngân hàng trung ương có nên can thiệp, giảm lãi suất và nới lỏng chính sách tiền tệ? Câu trả lời trung thực là: không ai có thể chắc chắn. Tuy nhiên, nếu nhìn từ góc độ lịch sử, lãi suất hiện tại vẫn ở mức tương đối thấp, và chính sách tiền tệ vẫn chưa thực sự bị siết chặt.
Chứng khoán Mỹ ăn mừng ngày độc lập với NFP vượt dự báo, kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất bị đẩy lùi

Chứng khoán Mỹ ăn mừng ngày độc lập với NFP vượt dự báo, kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất bị đẩy lùi

Phố Wall kết thúc tuần lễ ngắn với kỷ lục mới trên S&P và Nasdaq, dù kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất đang nguội dần sau báo cáo việc làm mạnh hơn dự kiến. Thị trường vẫn lạc quan khi tăng trưởng ở mức "vừa đủ" để duy trì kỳ vọng mà không gây hoảng loạn, trong khi thanh khoản tiếp tục nâng đỡ đà tăng bất chấp rủi ro vĩ mô tiềm ẩn.
Thị trường tiền tệ thận trọng trước báo cáo việc làm Mỹ và thỏa thuận thương mại mới với Việt Nam

Thị trường tiền tệ thận trọng trước báo cáo việc làm Mỹ và thỏa thuận thương mại mới với Việt Nam

Đồng USD dao động trong bối cảnh giới đầu tư chờ báo cáo việc làm Mỹ tháng 6 và đánh giá tác động từ thỏa thuận thương mại với Việt Nam, diễn ra trước hạn chót thuế quan ngày 9/7. Đồng bảng Anh và euro biến động nhẹ, trong khi kỳ vọng về chính sách lãi suất của Fed tiếp tục điều chỉnh theo dữ liệu kinh tế mới nhất.
Quỹ phòng hộ khởi sắc trong tháng 6 giữa làn sóng tăng giá cổ phiếu và sự phân hóa chiến lược

Quỹ phòng hộ khởi sắc trong tháng 6 giữa làn sóng tăng giá cổ phiếu và sự phân hóa chiến lược

Lợi nhuận các quỹ phòng hộ tăng mạnh trong tháng 6 khi thị trường chứng khoán Mỹ lập đỉnh mới, giúp nhiều chiến lược đầu tư truyền thống và đa dạng hóa ghi nhận kết quả tích cực. Tuy nhiên, các quỹ giao dịch theo hệ thống lần đầu sụt giảm sau 8 tháng, do thua lỗ từ cổ phiếu tiêu dùng không thiết yếu và áp lực từ các vị thế bán khống chật chội.
Đóng cửa phiên Mỹ: Thị trường “mừng rỡ” trước dữ liệu lao động yếu - Cắt giảm lãi suất đang đến gần?

Đóng cửa phiên Mỹ: Thị trường “mừng rỡ” trước dữ liệu lao động yếu - Cắt giảm lãi suất đang đến gần?

Tất cả sự chú ý giờ đây đổ dồn vào báo cáo việc làm phi nông nghiệp (NFP). Chỉ số S&P hôm nay lập đỉnh mới, phản ứng đúng với mô-típ quen thuộc: "tin xấu là tin tốt". Báo cáo việc làm tư nhân từ ADP yếu kém đến mức không thể chối cãi, kéo Chỉ số Bất ngờ Kinh tế Mỹ xuống mức thấp nhất kể từ tháng 9 năm ngoái. Nhưng thị trường dường như không hề nao núng—ngược lại, tâm lý kỳ vọng Fed sẽ sớm nới lỏng chính sách đã thúc đẩy đà tăng.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ