Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Tư cho biết Trung Quốc là bên khởi xướng các cuộc đàm phán thương mại sắp tới và khẳng định ông không sẵn sàng giảm thuế để thuyết phục Bắc Kinh ngồi vào bàn đàm phán.

Trước đó một ngày, Washington thông báo rằng Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer sẽ gặp gỡ Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong vào thứ Bảy tại Thụy Sĩ. Đây là cuộc gặp quan trọng sau thời gian dài chiến tranh thương mại leo thang, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế toàn cầu.

Thông tin này đã giúp thị trường tài chính phục hồi, chấm dứt chuỗi giảm điểm kéo dài hai ngày. Trước khi có thông báo chính thức, không rõ liệu hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có nối lại đàm phán hay không.

Trong khi đó, Trung Quốc thời gian qua liên tục phản ứng gay gắt và yêu cầu Mỹ phải rút lại các mức thuế nếu muốn đối thoại. Bộ Thương mại Trung Quốc từng ám chỉ rằng chính phía Mỹ là bên chủ động đề xuất nối lại thương lượng.

Trả lời phóng viên tại Nhà Trắng, nơi ông chủ trì lễ tuyên thệ cho đại sứ mới tại Trung Quốc, David Perdue, ông Trump nói: “Họ nói Trung Quốc khởi xướng? Tôi nghĩ họ nên xem lại hồ sơ.” Khi được hỏi có chấp nhận giảm thuế để tạo điều kiện cho đàm phán hay không, ông trả lời: “Không”.

Trump nhấn mạnh rằng Mỹ đã chịu thiệt hại hàng nghìn tỷ USD trong thương mại với Trung Quốc nhiều năm qua. “Bây giờ chúng ta không còn thua lỗ gì nữa. Như vậy là tốt rồi.”

Cuộc gặp tại Thụy Sĩ diễn ra sau nhiều tuần căng thẳng leo thang, khi cả hai bên nâng thuế với hàng hóa nhập khẩu lên hơn 100%, mức mà ông Bessent mô tả là “cấm vận thương mại.”

Tình trạng bế tắc cùng các đợt áp thuế rộng khắp của ông Trump trong tháng trước đối với nhiều quốc gia khác đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng, khiến thị trường tài chính chao đảo và làm gia tăng lo ngại về nguy cơ suy thoái toàn cầu.

Sau thông báo về cuộc gặp, ông Bessent nói rằng mục tiêu chính là “giảm căng thẳng.” Jake Colvin, người đứng đầu Hội đồng Ngoại thương Quốc gia, cho rằng các mức thuế hiện tại không thể kéo dài và cảnh báo thiệt hại cho cả hai bên nếu tình trạng này tiếp diễn.

Ông Craig Singleton, chuyên gia từ tổ chức Bảo vệ Các nền Dân chủ, nhận định việc Trung Quốc đồng ý đàm phán mà không có bất kỳ nhượng bộ nào từ phía Mỹ là điều đáng chú ý. “Chính quyền Trump không hề dỡ thuế, không hứa hẹn gì, nhưng Bắc Kinh vẫn cử phó thủ tướng đến. Điều đó cho thấy thuế quan đang phát huy hiệu quả như mong đợi,” ông nói.

Miễn trừ và trả đũa

Tuy nhiên, chính quyền Trump cũng đang chịu áp lực ngày càng lớn trong nước do tình trạng thiếu hàng và giá cả leo thang. Trình bày trước Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện, ông Bessent cho biết Nhà Trắng đang xem xét loại bỏ mức thuế 145% đối với một số hàng thiết yếu, nhất là các mặt hàng phục vụ trẻ em.

Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh cũng đã phê duyệt miễn trừ một phần cho mức thuế 125% áp lên hàng hóa Mỹ.

Dù vậy, ông Trump vẫn tỏ ra cứng rắn. Ông tuyên bố sẽ xem xét các đề xuất miễn thuế theo từng ngành, nhưng vẫn ưu tiên duy trì khung thuế rộng và đơn giản. Trước đó, vào năm 2018, chính quyền Trump từng miễn thuế 25% cho một số mặt hàng từ Trung Quốc như mũ bảo hiểm và đồ dùng an toàn cho trẻ em. Tuy nhiên, các bộ phận cấu thành như nôi, ghế, túi đựng tã hay cổng gỗ vẫn bị đánh thuế.

Cùng lúc, tại Singapore, Ủy viên Hội đồng châu Âu Maros Sefcovic tuyên bố rằng EU sẽ công bố các biện pháp đáp trả mới vào thứ Năm nếu đàm phán với Mỹ không đạt kết quả.

Đặc phái viên mới

Tại Nhà Trắng, ông Trump giới thiệu tân đại sứ tại Trung Quốc, ông David Perdue, là người sẽ phối hợp chặt chẽ với ông trong việc xây dựng quan hệ với Bắc Kinh. Ông Perdue, cựu thượng nghị sĩ bang Georgia, ca ngợi mối quan hệ cá nhân với Tổng thống Trump, điều mà ông cho rằng sẽ giúp tăng cường hiệu quả đàm phán khi Trung Quốc hiểu rằng ông có thể truyền đạt thông điệp trực tiếp từ Nhà Trắng.

Trong buổi đề cử, Trump khẳng định ông Perdue sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng quan hệ hiệu quả với các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Dù vậy, ông Perdue từng có lập trường cứng rắn với Bắc Kinh. Năm ngoái, ông gọi Chủ tịch Tập Cận Bình là “hoàng đế hiện đại,” và cáo buộc Trung Quốc muốn phá vỡ trật tự thế giới do Mỹ lãnh đạo.