Đà tăng của lạm phát kỳ vọng có đáng để hoảng sợ?

Xu hướng tăng mạnh đột ngột của lợi suất TPCP Mỹ đã buộc thị trường phải đánh giá lại tình hình hiện tại. Lợi suất kỳ hạn 10 năm tăng vọt 16 điểm cơ bản lên mức 1.614% vào ngày 25/02 vừa qua - mức cao nhất kể từ tháng 2/2020. Diễn biến này chủ yếu được dẫn dắt bởi lạm phát kỳ vọng gia tăng do sự phục hồi của tình hình kinh tế và quá trình phân phối vắc-xin Covid-19 ra toàn cầu, gói kích thích tài khóa khổng lồ tiếp theo của chính quyền Mỹ, và những lo ngại về việc áp lực lạm phát sẽ khiến Fed thắt chặt sớm hơn dự kiến.

Nhìn vào dữ liệu lạm phát, chỉ số PCE cơ bản đo lường giá cả chi phí tiêu dùng đã tăng từ mức 1.45% vào tháng 12 lên mức 1.53% y/y vào tháng 1, tuy nhiên vẫn còn cách khá xa so với mục tiêu 2% của Fed. Động lực tăng đối với lạm phát chủ yếu đến từ khu vực dịch vụ mà cụ thể là chi tiêu hộ gia đình và chăm sóc sức khỏe, trong khi tác động từ nhóm hàng hóa vẫn ở mức trung bình. Chỉ số giá tiêu dùng cơ bản trong tháng 1 đã giảm từ mức 1.6% của tháng 12 xuống còn 1.4% y/y.

Tất nhiên rằng số liệu lạm phát chỉ là một chỉ báo trễ và điều quan trọng hơn đó là kỳ vọng của thị trường vào xu hướng của giá cả trong tương lai. Không quá bất ngờ khi mức lạm phát kỳ vọng đã bắt đầu tăng lên kể từ giữa năm 2020 khi nền kinh tế Mỹ bắt đầu phục hồi từ mức đáy khủng hoảng. Điều này được thể hiện diễn biến lợi suất TPCP chống lạm phát (TIPS) cũng như kỳ vọng của người tiêu dùng.

Yếu tố hỗ trợ cho lạm phát trong thời gian tới

Trong rổ hàng hóa để tính chỉ số CPI, nhóm hàng dịch vụ vận tải và thực phẩm bia rượu đóng góp lớn nhất trong mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng. Đây dự báo vẫn sẽ là xu hướng chính trong tương lai khi cuộc sống của người dân Mỹ dần trở lại trạng thái bình thường sau khi được tiêm chủng vắc-xin cũng như nhận được sự trợ cấp từ chính phủ.

Một yếu tố có thể ẩn chứa rủi ro gia tăng đối với lạm phát của Mỹ đó là tỷ lệ tiết kiệm hiện đang cao hơn mức bình thường.Tỷ lệ tiết kiệm trong năm 2020 đã tăng lên mức kỷ lục 26% vào Quý 2 do hệ quả của sự gia tăng của thu nhập của người dân nhờ các khoản trợ cấp trong khi hoạt động tiêu dùng sụt giảm bởi dịch bệnh. Kể từ thời điểm đó đến nay, tỷ lệ tiết kiệm cá nhân đã giảm đáng kể lần lượt xuống mức 16% và 13% trong 2 quý cuối năm 2020. Dẫu vậy đây vẫn là mức rất cao so trong vài thập kỷ trở lại đây (Kỷ lục cũ trước đây là 15.3% vào Quý 2/1975) và ám chỉ rằng sẽ còn một chặng đường trước mắt để hoạt động tiêu dùng phục hồi lại mức trước đại dịch.

Tuy vậy, trong trường hợp cuộc sống của người dân Mỹ trở lại bình thường khi phần lớn dân số được tiêm vắc-xin, tỷ lệ tiết kiệm khi đó sẽ tiếp tục có xu hướng giảm thêm khoảng vài phần trăm do hoạt động tiêu dùng tăng trở lại. Rủi ro về lạm phát theo đó cũng sẽ nóng trở lại.

Thị trường lao động có thể sẽ kìm bớt đà tăng của lạm phát

Thị trường lao động của Mỹ vẫn chưa thể phục hồi hoàn toàn khỏi cú sốc Covid-19 bất chấp những tín hiệu tích cực của nền kinh tế trong nửa sau của năm 2020. Mức tăng liên tục của tiền lương trong vài tháng trở lại đây không hoàn toàn phản ánh đúng tình hình của thị trường lao động. Trong khi các lao động thu nhập thấp trong ngành dịch vụ bị mất việc do sự bùng phát trở lại của dịch bệnh vào mùa đông, thì các khu vực có mức lương cao hơn tiếp tục được hưởng lợi. Tác động cuối cùng chính là mức tăng trên bề mặt của số liệu tiền lương, che dấu đi tình hình khó khăn của các hộ gia đình thu nhập thấp tại nước Mỹ hiện tại.

Điểm nhấn cần chú ý trong thời gian tới

Cuộc họp chính sách của Fed vào ngày 16-17/03 sắp tới sẽ có vai trò rất quan trọng nếu như lợi suất TPCP Mỹ kỳ hạn dài tiếp tục tăng cao. Cần chú ý là lợi suất của các kỳ hạn ngắn vẫn đang trong tầm kiểm soát, ám chỉ uy tín của Fed vẫn chưa bị ảnh hưởng trong ngắn hạn.

Tóm lại, lạm phát của Mỹ vẫn sẽ duy trì xu hướng tăng, mặc dù vẫn chưa tới mức quá nóng. Chúng tôi vẫn giữ mức dự báo tăng trưởng của Mỹ trong năm 2021 ở mức 4.5%, tuy nhiên có khả năng sẽ đạt mức cao hơn nếu như quá trình triển khai vắc-xin thành công và sự bổ sung của kích thích tài khóa. Tỷ lệ lạm phát được dự báo ở mức trung bình 1.7% trong năm 2021 (điều chỉnh tăng từ dự báo 1.2% trước đó), rủi ro sẽ nghiêng nhiều hơn vào kịch bản tăng. Dự báo lợi suất TPCP Mỹ 10 năm vào cuối năm 2021 cũng được điều chỉnh tăng từ mức 1.20% lên 1.65%.