Một số người cho rằng Spread vàng giao ngay giãn rộng là do thiếu nguồn cung - ảnh hưởng của việc mỏ khai thác vàng lớn nhất thế giới South Deep ở Nam Phi khoá máy trong 21 ngày kể từ 27 tháng 3, nhưng đây không phải là nguyên nhân chính, vì việc ngưng sản xuất ở South Deep trong 3 tuần chỉ làm giảm sản lượng khoảng 0.5 tấn và đây con số khá nhỏ. Vậy điều gì là nguyên nhân chính khiến spread vàng giao ngay giãn rộng kỷ lục ?

Đó là vì thị trường "bị phá vỡ" bởi sự tách rời giữa thị trường vàng giao ngay LBMA tại London và thị trường tương lai của CME tại New York.

Khoảng gap giữa Vàng Futures trên sàn giao dịch Comex của CME tại New York đã tăng lên trên mức giá giao ngay của London tới $80 mỗi ounce (oz) - hơn 4% vào thứ ba. Thông thường mức chênh này ở cả hai chỉ duy trì trong khoảng một vài đô la. Khoảng gap kỷ lục này khiến giá vàng giảm xuống vào thứ Tư, khi giới đầu tư lo ngại về việc vận chuyển vàng thỏi từ London đến Mỹ để đáp ứng các yêu cầu hợp đồng trở nên khó khăn.

Đi vào nguyên nhân sâu xa hơn, Thị trường vàng bạc London (LBMA) là một trung tâm lưu trữ vàng quan trọng, nơi có hàng ngàn tấn kim loại quý được giao dịch, nhưng LBMA sử dụng các thỏi vàng 400 oz, và số vàng này phải được nấu chảy và đúc lại thành các thỏi 100 oz để được Comex ở New York chấp nhận. Do vậy, để vàng thỏi 400 oz được "tinh chế” thành thỏi 100 oz là nhờ vào vai trò rất quan trọng của các nhà máy tinh luyện vàng lớn nhất thế giới đặt tại Thụy Sỹ.

Tuy nhiên khoảng cuối tuần trước vào ngày 21 tháng 3, số ca lây nhiễm Coronavirus bùng phát báo động tại Thụy Sỹ (tăng 26% chỉ sau 24h), khiến các nhà máy tinh luyện vàng tại đây buộc phải đóng cửa kéo theo mọi hoạt động sản xuất bị đình trệ. Cần lưu ý thêm trong lịch sử chưa bao giờ có chuyện các nhà tinh chế vàng ngừng hoạt động, cho dù là chiến tranh xảy ra. Đây là nguyên nhân khiến Comex không đủ lượng vàng 100 oz để giao dịch, dẫn đến vỡ thanh khoản. Dưới áp lực của LBMA và một số ngân hàng lớn kinh doanh vàng, CME đã thay đổi quy tắc giao hàng hợp đồng của mình để cho phép các thỏi vàng của London được sử dụng để thanh toán hợp đồng nhằm mục đích giảm bớt sự gián đoạn thương mại. Nhưng sẽ mất vài ngày đến một tuần để CME thực hiện thay đổi này và yêu cầu phê duyệt theo quy định.

Và đương nhiên, Coronavirus khiến các tuyến đường cung cấp để vàng vật chất di chuyển trên toàn cầu bị tê liệt, đặc biệt là thông qua ngành hàng không.

Một thông tin quan trọng để quan sát rõ hơn về khả năng giao dịch vàng của Comex, đó là số lượng hợp đồng mở (Open Interest). Vào thứ Hai, số lượng hợp đồng mở ghi nhận là 19.6 triệu oz, trong khi số lượng có thể giao được tại Comex chỉ có 8.4 triệu oz dẫn đến việc vỡ thanh khoản trầm trọng. Tuy nhiên, theo ghi nhận mới đây, hợp đồng mở tính đến thứ Tư giảm còn khoảng 10.8 triệu oz, và lượng vàng có thể giao được tại Comex có khoảng 8.7 triệu oz. Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy mức giãn giữa giá vàng giao ngay và giá vàng tương lai được thu gọn.

Như vậy, Spread bid-ask giá vàng giao ngay sẽ bình ổn cho đến khi một trong các nhà máy tinh luyện tại Thụy Sỹ mở cửa trở lại và hệ thống vận chuyển cũng được bình thường hóa, hoặc Comex hoàn tất thủ tục thay đổi quy định để cho phép các thỏi 400 oz được thanh toán hợp lệ cho các Hợp đồng tương lai.