Nhật Bản nhập khẩu khoảng 90% năng lượng, chủ yếu tính bằng USD, và giá năng lượng thậm chí đã tăng vọt trước khi đồng Yên giảm về mức đáy 2 thập kỷ do giá dầu, khí đốt và than toàn cầu tăng cao.

Giá dầu Brent (tính theo USD) đã tăng hơn 40% trong năm nay, một phần do căng thẳng tại Ukraine và nhu cầu hồi phục, nhưng nếu tính theo đồng Yên thì nó đã tăng gần 70%. Theo dữ liệu thương mại mới nhất, chi phí trung bình nhập khẩu một tấn khí LNG (tính theo Yên) vào tháng 5 cao hơn gần 120% so với một năm trước đó.

Jane Nakano, thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược & Quốc tế cho biết: "Các yếu tố kết hợp giữa giá nhiên liệu tăng và đồng tiền suy yếu, đẩy Nhật Bản đứng trước nguy cơ khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng".

Thủ tướng Fumio Kishida đã cùng nhóm G7 áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với dầu và than của Nga, khiến nguồn cung bị thắt chặt. Động thái nhượng quyền của Nga đối với một dự án khí đốt tự nhiên quan trọng ở Sakhalin có thể gây nhiều khó khăn đến các bên liên quan, bao gồm cả Nhật Bản.

Quan trọng hơn cả, hầu hết các nhà máy hạt nhân của quốc gia này vẫn ngừng hoạt động kể từ sau thảm họa Fukushima hơn một thập kỷ trước. Theo IEA, năng lượng tái tạo chỉ chiếm chưa đến 10% nguồn cung năng lượng chính của Nhật Bản tính tới tháng 3/2019, khiến nước này không còn lựa chọn nào khác ngoài việc trả hóa đơn nhiên liệu hóa thạch cao để duy trì nền kinh tế.

Nguồn cung đang bị ảnh hưởng nặng bởi mùa hè nóng bất thường lên đến gần 37 độ C vào tuần trước, khi nhiệt độ trung bình 30 năm chỉ là 22.5 độ C. Mùa mưa năm nay ở Tokyo kết thúc sớm nhất kể từ năm 1951 và chính phủ đang yêu cầu người dân trên toàn quốc tiết kiệm điện.

Tất cả các yếu tố này đang đặt chính quyền Kishida vào tình thế khó khăn, đặc biệt là cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 10 tháng 7. Nhiên liệu không phải là mặt hàng nhập khẩu duy nhất bị ảnh hưởng bởi Yên suy yếu và sự cạnh tranh nguồn cung giữa các nước. Giá thực phẩm và nguyên liệu thô từ giấy đến thép và bê tông cũng tăng vọt.

Masakazu Tokura, người đứng đầu Liên đoàn doanh nghiệp Nhật Bản, cho biết tình hình này đã khiến tranh luận về năng lượng và an ninh lương thực tại Nhật Bản kéo dài. Chi phí nhiên liệu đắt đỏ và đồng Yên suy yếu đã đẩy nhập khẩu tăng gần 50% YoY trong tháng Năm, khiến cán cân thương mại quốc gia chìm trong sắc đỏ, thậm chí nhiều công ty nhập khẩu đã buộc phải chuyển chi phí sang người tiêu dùng.

Tamio Akiyama, giám đốc điều hành của Hiệp hội Giấy Nhật Bản cho biết: “Ngành công nghiệp của chúng tôi đang chịu ảnh hưởng kép trước đà tăng nhanh của giá nhiên liệu, và triển vọng của đồng Yên thì đang rất khó lường”.

Chi phí than và bột gỗ tăng đã khiến các nhà sản xuất bao gồm Nippon Paper Industries và Oji Holdings tăng giá giấy in và giấy kinh doanh lên 15%. Hai nhà sản xuất thép lớn nhất cũng đang đàm phán tăng giá với khách hàng. Giá dầu thô Brent đã giảm gần 2.8% trong hai tuần qua tại Nhật Bản.

Nhật Bản có thể sẽ phải trải qua một mùa hè nóng nực và đắt đỏ.

Cuộc khủng hoảng mới, một mặt, có thể tạo thêm động lực để mở rộng năng lượng tái tạo. Hai trang trại điện gió ngoài khơi quy mô lớn đầu tiên của Nhật Bản, đang được xây dựng bởi Marubeni Corp, dự kiến ​​đi vào hoạt động trong năm nay hoặc có thể sớm hơn. Mặc dù điều đó có thể giúp khử sạch cacbon trong năng lượng, nhưng có thể sẽ khiến lưới điện trở nên bất ổn hơn.

Bên cạnh đó, vấn đề sử dụng năng lượng hạt nhân, được coi là một chủ đề nhạy cảm kể từ sau thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011, cũng đang được chú ý. Theo Noriaki Oba, Chủ tịch Viện Chiến lược dầu mỏ Tokyo nói rằng: “Cuộc bầu cử thượng viện tới sẽ khiến các chính sách kinh tế thay đổi, và chính phủ có thể tìm cách khởi động lại các nhà máy hạt nhân không hoạt động".