Chính phủ Mỹ đang đẩy mạnh nỗ lực quản lý stablecoin. Tổng thống Donald Trump tuyên bố ủng hộ mạnh mẽ các loại tiền mã hóa do tư nhân phát hành và neo giá theo đồng USD, chỉ vài ngày sau khi ông nhậm chức hồi tháng 1. Giờ đây, Quốc hội Mỹ đang tiến gần đến việc ban hành khung pháp lý chính thức, sau khi Thượng viện thông qua Đạo luật Hướng dẫn và Thiết lập Đổi mới Quốc gia cho Stablecoin Mỹ, còn gọi là Đạo luật GENIUS.

Môi trường pháp lý thuận lợi đang thu hút sự quan tâm đáng kể từ các doanh nghiệp lớn như Walmart hay Amazon, theo một số báo cáo truyền thông. Circle – công ty đứng sau USDC – mới đây đã chính thức niêm yết trên sàn chứng khoán New York và sở hữu đồng stablecoin trị giá hơn 60 tỷ USD.

Sự quan tâm thương mại dành cho stablecoin vốn không phải điều mới mẻ. Nhiều tập đoàn công nghệ lớn tại Mỹ từ lâu đã nhận ra rằng đây là loại tài sản kỹ thuật số có tiềm năng ứng dụng thực tiễn cao nhất. Thế hệ đầu của tiền mã hóa, điển hình là bitcoin, dù mang lại khả năng lưu trữ và chuyển giao giá trị phi tập trung, vẫn gắn với đơn vị tính riêng biệt và dễ trở thành công cụ đầu cơ hơn là giải pháp thanh toán rộng rãi. Trong khi đó, stablecoin kết hợp các ưu điểm như khả năng chuyển tiền toàn cầu tức thì, dễ tích hợp vào hệ thống kỹ thuật số, nhưng vẫn duy trì được tính quen thuộc của đơn vị tiền tệ quốc gia. Chúng không hấp dẫn đối với giới đầu cơ, nhưng lại rất phù hợp để sử dụng trong thanh toán thường nhật.

Sự khác biệt giữa hai mô hình càng rõ khi so sánh các chỉ số hoạt động. Bitcoin hiện có vốn hóa khoảng 2,100 tỷ USD – gấp gần 10 lần giá trị kết hợp của USDT và USDC. Tuy nhiên, về khối lượng giao dịch, tình hình hoàn toàn ngược lại: chỉ dưới 3% lượng bitcoin lưu hành được giao dịch mỗi ngày, trong khi gần 40% nguồn cung của hai stablecoin trên được sử dụng trong vòng 24 giờ.

Ngành công nghiệp thanh toán đang là mục tiêu đầy hấp dẫn để tái định hình. Visa và Mastercard – hai gã khổng lồ trong xử lý thanh toán truyền thống – ghi nhận doanh thu 74 tỷ USD năm ngoái và duy trì biên lợi nhuận ròng khoảng 50%. Trong khi đó, các nhà phát hành stablecoin không chỉ có thể kiếm lợi từ tài sản thế chấp (thường là trái phiếu chính phủ Mỹ) mà còn thu phí từ giao dịch. Circle năm ngoái đạt doanh thu tới 1.7 tỷ USD – con số đáng chú ý cho một công ty mới nổi.

Không khó hiểu vì sao nhiều công ty đã chờ đợi cơ hội trong nhiều năm để tham gia phát hành stablecoin. Tuy nhiên, những dự án ban đầu từng vấp phải thất bại, điển hình là dự án stablecoin năm 2017 của Meta (Facebook), một phần vì bị giới quản lý phản đối. Có ba mối lo chính khiến nhà chức trách lo ngại.

Thứ nhất, là rủi ro khi stablecoin không được bảo chứng bởi tài sản thanh khoản và an toàn, làm dấy lên lo ngại rằng các token này có thể giao dịch dưới mệnh giá, gây xói mòn vai trò tiêu chuẩn của đồng USD trong hệ thống kế toán toàn cầu.

Thứ hai, là khả năng stablecoin trở thành công cụ tài chính cho nền kinh tế ngầm. Bởi vì stablecoin về bản chất là dạng “chứng khoán vô danh”, chúng chỉ bị kiểm soát khi được quy đổi về tài khoản ngân hàng. Trong thời gian lưu hành, stablecoin có thể được sử dụng để thanh toán mà không để lại dấu vết, giống như tiền mặt vật lý.

Thứ ba, là nguy cơ làm suy yếu hiệu quả chính sách tiền tệ. Dù tiền giấy khó theo dõi, chúng vẫn do Cục Dự trữ Liên bang phát hành. Một stablecoin do Amazon hay Walmart phát hành có thể được sử dụng rộng rãi cho các giao dịch mà không bao giờ đi qua hệ thống ngân hàng hoặc USD chính thức. Việc này làm cản trở nỗ lực của Fed trong điều tiết thanh khoản nhằm kiểm soát lạm phát.

Dẫu vậy, các lo ngại trên không phải mới. Quản trị rủi ro tài sản thế chấp vốn đã là vấn đề trong các quỹ thị trường tiền tệ và hệ thống ngân hàng truyền thống. Tính ẩn danh của giao dịch là đặc điểm vốn có của tiền mặt. Còn vấn đề điều hành chính sách tiền tệ từ lâu đã là thách thức ở các quốc gia có mức độ đô la hóa cao. Điều khiến giới quản lý tại các nước phát triển lo ngại không phải là tính chất của các rủi ro này, mà là mức độ mở rộng, tốc độ lan tỏa và quy mô mà công nghệ số mang lại. Tuy nhiên, với các giao thức thanh toán – như khái niệm “Unified Ledger” được công bố gần đây – các giải pháp tích hợp giữa stablecoin và hệ thống tài chính truyền thống đang dần hình thành.

Trước đây, các lợi ích thương mại chưa đủ để thuyết phục nhà chức trách mở đường cho stablecoin. Điều làm thay đổi tình thế là khi chính phủ Mỹ nhận ra một lợi ích tài chính rõ ràng. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent ngay sau khi Đạo luật GENIUS được thông qua ở Thượng viện đã lý giải: “Một hệ sinh thái stablecoin phát triển mạnh sẽ thúc đẩy nhu cầu tư nhân đối với trái phiếu chính phủ Mỹ – tài sản bảo chứng cho stablecoin. Nhu cầu này có thể giúp hạ chi phí vay của chính phủ và kiểm soát nợ công.”

Bessent nhấn mạnh rằng stablecoin cũng có thể mở rộng nền kinh tế số dựa trên đồng đô la ra toàn cầu, thu hút dòng tiền quốc tế hỗ trợ tài khóa Mỹ. Ông dẫn các dự báo cho thấy thị trường stablecoin có thể vượt 3,700 tỷ USD vào năm 2030 – đủ để hấp thụ khoản nợ 3,000 tỷ USD được cho là sẽ phát sinh từ kế hoạch chi tiêu mới của Trump trong vòng 10 năm tới.

Tuy nhiên, viễn cảnh đó không hoàn toàn chắc chắn. Trên thực tế, Bộ Tài chính Mỹ đã và đang được hưởng lợi từ nguồn tài chính nước ngoài thông qua việc hơn 1,000 tỷ USD tiền mặt đang lưu hành bên ngoài nước Mỹ. Nếu stablecoin chỉ đơn thuần thay thế tiền giấy, hiệu quả tài chính mang lại sẽ không đáng kể.

Một điểm yếu khác là khả năng các giao dịch qua stablecoin sẽ khó bị phát hiện và thu thuế. Năm 2022, IRS ước tính Mỹ thất thoát gần 600 tỷ USD thuế do khai báo không đầy đủ. Việc sử dụng stablecoin rộng rãi hơn có thể khiến vấn đề trở nên trầm trọng.

Xét về tiềm năng thương mại lớn và khả năng kiểm soát các rủi ro chính sách, có phần trớ trêu khi lý do tài chính – yếu tố cuối cùng khiến chính phủ Mỹ thay đổi quan điểm về stablecoin – lại chính là lập luận mong manh nhất trong việc chấp nhận loại tài sản này.