Hồi tháng 2, Ngoại trưởng Marco Rubio đã đưa ra một phát ngôn được xem là nguyên nhân các hành động của chính quyền Trump: “Việc thế giới chỉ có một siêu cường là điều không bình thường. Đó là một sự bất thường – kết quả của việc Chiến tranh Lạnh kết thúc – nhưng rồi thế giới sẽ trở lại trạng thái đa cực.”

Niềm tin rằng thời kỳ Mỹ thống trị đã chấm dứt chính là nền tảng cho quan điểm của phe “New Right” – lực lượng đang ngày càng có ảnh hưởng lớn tại Washington. Như Elbridge Colby, người vừa được phê chuẩn giữ chức vụ Giám đốc Chính sách của Lầu Năm Góc trong tuần này, từng viết vào năm 2021: “Trong suốt một thế hệ qua, Mỹ nắm giữ sức mạnh quân sự vượt trội, đồng thời điều khiển hệ thống tài chính quốc tế theo ý mình.” Đối với các đồng minh, “sự bảo trợ của Mỹ là điều dễ chịu, gánh nặng nhẹ nhàng – chắc chắn nhẹ hơn nhiều so với các đế chế cũ trong lịch sử. Nhưng thời kỳ đó đã qua.”

Trong trật tự thế giới đa cực mới – thay thế cho “trật tự thế giới tự do” hậu Chiến tranh Lạnh – Mỹ sẽ dẫn đầu một liên minh kinh tế và an ninh gồm các thị trường dân chủ lớn, đồng thời thừa nhận Trung Quốc có một vùng ảnh hưởng riêng. Việc tham gia khối liên minh do Mỹ dẫn dắt đồng nghĩa với việc phải tuân thủ một số yêu cầu then chốt: cân bằng thương mại (không quốc gia nào được phép duy trì thặng dư hay thâm hụt lớn làm tổn hại đến nước khác), mỗi thành viên tự đảm bảo an ninh quốc gia, và cam kết cùng loại bỏ Trung Quốc khỏi thị trường nội khối.

Đây được coi là một thỏa thuận công bằng – và là lựa chọn đáng tin cậy hơn nhiều so với việc ngả vào quỹ đạo của Trung Quốc. Mexico và Canada – những nước chịu ảnh hưởng đầu tiên từ chính sách mới của Mỹ – hiện đang khẩn trương đàm phán lại Hiệp định Thương mại Bắc Mỹ (NAFTA) và gần như chắc chắn sẽ là thành viên cốt lõi cùng Mỹ. Là những đối thủ địa chính trị lớn của Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ cũng gần như sẽ tham gia. Thực tế, Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ đã tuyên bố rằng các cuộc đàm phán với Washington đang “đi đúng hướng”, trong khi Nhật Bản dường như sắp trở thành nước đầu tiên đạt được thỏa thuận riêng với Mỹ.

Nhưng còn châu Âu thì sao? Trên thực tế, khi nói đến châu Âu, chủ yếu là đang nói đến Đức. Để giải quyết mất cân bằng thương mại, Đức buộc phải từ bỏ mô hình kinh tế dựa vào xuất khẩu, chấp nhận tăng tiêu dùng nội địa, mua hàng Mỹ nhiều hơn và khuyến khích doanh nghiệp Đức đầu tư sản xuất tại Mỹ. Tuy nhiên, nền kinh tế Đức đã rơi vào suy thoái từ năm 2023.

Không chỉ vậy, Đức cũng phải đi đầu trong việc tái thiết năng lực quốc phòng của châu Âu và đối đầu trực diện với Nga. Mặc dù vẫn duy trì lập trường cứng rắn về vấn đề Ukraine, nhưng quân đội Đức hiện thậm chí còn ít khả năng chiến đấu hơn so với thời điểm trước cuộc xâm lược của Nga – và lực lượng này đang tiếp tục bị cắt giảm.

Thay vì đối mặt với thách thức từ các đối thủ Trung Quốc được nhà nước hậu thuẫn mạnh mẽ, ngành công nghiệp ô tô Đức lại chọn cách tránh biện pháp bảo hộ thương mại vì lo ngại Trung Quốc trả đũa sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận ngắn hạn. Ngược lại, họ đang khuyến khích các công ty Trung Quốc mở nhà máy tại châu Âu. Tập đoàn Mercedes hiện đã thuộc sở hữu 20% của chính phủ Trung Quốc.

Chiến lược của Mỹ đặt cược vào việc các đồng minh chủ chốt sẽ ưu tiên hợp tác với Mỹ hơn là Trung Quốc – kể cả khi liên minh mới này đòi hỏi nhiều hơn trước. Trong hầu hết các trường hợp, điều này có thể coi là chắc chắn. Nhưng với châu Âu, tình thế trở nên khó đoán hơn. Từ dân số già hóa, chính sách năng lượng phản tác dụng, khủng hoảng niềm tin dân chủ cho đến sự tụt hậu về đổi mới công nghệ – vị thế chiến lược và khả năng mặc cả của lục địa này đang ở mức thấp. Ý chí chấp nhận hy sinh và từ bỏ cám dỗ ngắn hạn từ thị trường Trung Quốc cũng suy giảm.

Phó Tổng thống JD Vance đã thẳng thắn đề cập vấn đề này trong bài phát biểu gây tranh cãi tại Hội nghị An ninh Munich hồi tháng 2: “Khi nhìn vào châu Âu ngày nay, đôi khi tôi không hiểu điều gì đã xảy ra với những người từng chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh,” ông than thở. Vào thứ Tư, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cảnh báo các lãnh đạo châu Âu rằng nếu ngả về phía Trung Quốc thì chẳng khác nào “tự cắt cổ mình”. Vậy mà chỉ một ngày sau, EU đã bắt đầu thảo luận về việc hạ rào cản đối với xe điện Trung Quốc.

Nếu Mỹ thực sự đưa ra tối hậu thư với châu Âu, liệu châu Âu có vượt qua bài kiểm tra đó? Nếu châu Âu nghĩ rằng đây chỉ là lời đe dọa, liệu Mỹ có thực sự rút lui? Việc chọn Trung Quốc sẽ định đoạt tương lai của châu Âu – và gần như đảm bảo cho sự suy thoái kéo dài.