Với việc căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang giới đầu tư và phân tích đang gia tăng lo ngại rằng 2 cường quốc này sẽ càng ngày càng tách xa nhau - điều có thể gây khó khăn cho các công ty hoạt động trên phạm vi quốc tế. 

Đã có những dấu hiệu cho thấy 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới đang dần bị chia rẽ. Trong vài tháng qua, Washington đã bắt đầu nhắm vào một số công ty công nghệ lớn của Trung Quốc như nhà sản xuất điện thại Huawei và ứng dụng chia sẻ video TikTok, khiến các công ty này gặp khó trong việc hoạt động tại Mỹ. Ở chiều ngược lại, Bắc Kinh cũng được cho rằng đã đưa một số công ty nước ngoài vào danh sách đen dưới tên gọi "Danh sách các thực thể không đáng tin cậy". Tổng thống Donald Trump cũng đã lặp đi lặp lại khả năng tách rời của 2 nền kinh tế.

Tuy vậy, dữ liệu thực tế cho thấy rằng quá trình trên vẫn là khá thách thức, ít nhất là tới thời điểm này, khi 2 quốc gia đã tăng cường liên kết trong 1 thập kỷ vừa qua.

Quan hệ thương mại Mỹ-Trung

Một trọng tâm trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc là về thương mại, khi cả 2 nước đã trở thành đối tác thương mại chính với phía còn lại trong nhiều năm.

Mặc dù mối quan hệ trên đã phần nào bị tổn hại sau cuộc chiến thuế quan nổ ra vào năm 2018, tổng giá trị thương mại hàng hóa và dịch vụ song phương vẫn đạt mức 636.8 tỷ USD trong năm ngoái, theo dữ liệu từ Cục Phân tích Kinh tế Hoa Kỳ. Mối quan hệ thương mại trên có sự không đồng nhất. Nếu như về hàng hóa, Mỹ nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc lớn hơn nhiều so với chiều ngược lại thì về dịch vụ, Trung Quốc lại nhập siêu từ Mỹ.

Bất chấp dấu hiệu chia tách của 2 quốc gia, Tổng thống Trump đã tìm cách để buộc Trung Quốc tăng cường mua thêm sản phẩm nông sản của Mỹ để làm hài lòng nông dân nước này, vốn là một nhóm cử tri quan trọng trong chiến dịch tranh cử vào tháng 11 tới.

Cả 2 nước đều đang cố gắng giải quyết sự mất cân bằng trong cán cân thương mại hàng hóa bằng việc Trung Quốc cam kết tăng giá trị nhập khẩu từ Mỹ theo như cam kết Giai đoạn 1 giữa 2 bên vào đầu năm nay.

Tuy vậy, các chuyên gia cho rằng thương mại giữa 2 nước nhiều khả năng sẽ bị xói mòn thêm trong năm nay do mối quan hệ ngày càng xấu đi và tác động tiêu cực của dịch Covid-19 lên kinh tế toàn cầu.

Liên kết chuỗi cung ứng

Ngoài thương mại trực tiếp, Mỹ và Trung Quốc cũng đã trở nên ngày càng phụ thuộc vào nhau thông qua sự phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu trong 1 thập kỷ qua, theo như Fitch Ratings nhận định trong một báo cáo vào tháng trước.

Chuỗi cung ứng là một mạng lưới phức tạp với các công ty hợp tác với nhau để cung cấp nguyên vật liệu thô, bộ phận trung gian hoặc chuyên môn để sản xuất sản phẩm hoặc dịch vụ cuối cùng cho nhu cầu tiêu dùng nội địa hoặc toàn cầu.

Ước tính mới nhất bởi OECD cho thấy rằng vào năm 2015, nguyên liệu đầu vào nhập khẩu chiếm 12.2%, hay khoảng 2.2 nghìn tỷ USD, trong tổng số hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng tại Mỹ và Trung Quốc là quốc gia đóng góp lớn nhất trong số đó.

Một số nhà sản xuất tại Mỹ đặc biệt phụ thuộc vào Trung Quốc đối với các sản phẩm trung gian và sản phẩm cuối cùng, theo như Fitch trích dẫn số liệu từ OECD. Các công ty này bao gồm những nhà sản xuất vải sợi, điện tử, kim loại thường và máy móc.

Tại Trung Quốc, các nhà cung cấp nước ngoài chiếm khoảng 14.2%, hay khoảng 1.4 nghìn tỷ USD, trong tổng số hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong nước vào năm 2015, theo như dữ liệu của OECD. Mỹ cũng là quốc gia đóng góp nhiều nhất vào số này.

Trái ngược với sự phụ thuộc của Mỹ trong lĩnh vực sản xuất, Trung Quốc phụ thuộc nhiều hơn vào Mỹ đối với lĩnh vực dịch vụ.

Dòng vốn đầu tư

Trong khi sự phụ thuộc về thương mại và chuỗi cung ứng có thể khó thấy sự ảnh hưởng, dòng vốn đầu tư giữa Mỹ và Trung Quốc đã cho thấy sự sụt giảm rõ rệt do căng thẳng song phương leo thang.

Trong vòng 3 năm qua, tổng giá trị của đầu tư trực tiếp nước ngoài và thương vụ đầu tư giữa 2 nước đã giảm mạnh, theo như dữ liệu từ Rhodium Group.

"Một xu hướng đáng chú ý đó là sự sụt giảm hoạt động thâu tóm của Trung Quốc đối với các tài sản công nghệ của Mỹ, trong khi đó đầu tư của Mỹ vào Trung Quốc đã gần như không đổi." báo cáo của Fitch cho biết. Có rất nhiều doanh nghiệp Mỹ hoạt động tại Trung Quốc cho biết họ chưa sẵn sàng để rời khỏi đây.

Fitch Ratings trích dẫn dữ liệu khảo sát vào năm ngoái bởi Văn phòng Công thương Hoa Kỳ tại Trung Quốc, trong đó 83% số người trả lời cho biết chưa xem xét thay đổi địa điểm sản xuất hay thuê ngoài ra khỏi Trung Quốc. Tỷ lệ trên đã có xu hướng tăng so với mức 80% năm 2018 và 77% trong năm 2017.