Những cú sốc kinh tế như đại dịch Covid -19 năm 2020 chỉ đến một lần trong vài thế hệ, những cú sốc này đã mang lại sự thay đổi vĩnh viễn và ảnh hưởng sâu rộng.

Những tác động được đo bằng sản lượng, sau một đợt sụt giảm mạnh mà hầu như không ai trong số 7.7 tỷ người đã từng chứng kiến trong đời, nền kinh tế thế giới đang trên đà phục hồi tích cực. Vắc-xin sẽ là câu chuyện đẩy nhanh sự phục hồi vào năm 2021. Nhưng những “di sản” khác của Covid-19 để lại sẽ định hình sự tăng trưởng toàn cầu trong nhiều năm tới.

Một số câu chuyện đã thấy rõ. Việc robot tiếp quản các công việc trong nhà máy và ngành dịch vụ sẽ được đẩy mạnh, trong khi white-collar workers - những nhân viên tri thức sẽ ở nhà nhiều hơn. Sẽ có bất bình đẳng giữa các tầng lớp trong nước, và xa hơn nữa là bất bình đẳng giữa các quốc gia với nhau. Vai trò của các chính phủ càng trở nên quan trọng hơn trong cuộc sống của người dân, chi tiêu và nợ. Dưới đây là một cái nhìn tổng quan về một số biến đổi được thể hiện một cách rõ rệt.

Leviathan- Con cá voi khổng lồ

Chính phủ lớn đã tổ chức một sự trở lại khi hợp đồng xã hội giữa xã hội và nhà nước được viết lại một cách nhanh chóng (đoạn dịch này em cũng thấy ngớ ngẩn ạ). Việc các cơ quan chức năng theo dõi, kiểm soát những địa điểm mọi người đã đi và gặp gỡ trở nên phổ biến, và trả tiền lương cho người lao động khi vấn đề quản lý không được chặt chẽ. Ở những quốc gia nơi mà thị trường tự do đã ngự trị trong nhiều thập kỷ, mạng lưới an toàn được kết nối lại.

Theo McKinsey & Co. - công ty tư vấn quản lý toàn cầu, để bảo vệ nền kinh tế khỏi đại dịch, chi trả cho những can thiệp, chính phủ các nước trên thế giới đã thâm hụt ngân sách lên tới 11 nghìn tỷ đô la trong năm nay. Ít nhất là ở các nền kinh tế phát triển, lãi suất thấp và thị trường tài chính không ổn định dẫn đến một cuộc khủng hoảng ngắn hạn.

Trong thời gian dài, tư duy về nợ công đang thay đổi trong kinh tế học. Sự đồng thuận mới cho thấy rằng các chính phủ có nhiều dư địa để chi tiêu trong một thế giới lạm phát thấp và nên sử dụng chính sách tài khóa một cách chủ động hơn để thúc đẩy nền kinh tế quốc gia. Những người ủng hộ Lý thuyết tiền tệ hiện đại nói rằng, họ đã đi đầu trong những lập luận đó và hiện xu hướng đang bắt kịp.

Tiền thậm chí còn dễ dàng hơn

Các ngân hàng trung ương đã quay trở lại in tiền. Lãi suất đạt mức thấp kỷ lục mới. Các ngân hàng trung ương tăng cường nới lỏng định lượng, mở rộng QE để mua nợ của doanh nghiệp cũng như chính phủ.

Tất cả những can thiệp tiền tệ này đã tạo ra một số điều kiện tài chính dễ dàng nhất trong lịch sử - và giải phóng một làn sóng đầu cơ điên cuồng, khiến nhiều nhà phân tích lo lắng về những nguy cơ đạo đức phía trước. Nhưng các chính sách của ngân hàng trung ương sẽ khó có thể đảo ngược, đặc biệt nếu thị trường lao động vẫn bị rạn nứt và các công ty tiếp tục xu hướng cắt giảm lao động trong giai đoạn gần đây.

Và lịch sử cho thấy rằng đại dịch làm giảm lãi suất trong một thời gian dài. Một bài báo đã được xuất bản năm nay, phát hiện ra rằng sau khi đại dịch xảy ra, lãi suất thấp sẽ duy trì trong khoảng một phần tư thế kỷ, lãi suất thường thấp hơn khoảng 1.5 điểm phần trăm so với giai đoạn bình thường

Nợ và Zoombie

Các chính phủ cung cấp tín dụng như một cứu cánh trong thời kỳ đại dịch - và doanh nghiệp đã nắm lấy như một “phao cứu sinh”. Kết quả là mức nợ doanh nghiệp tăng vọt ở các nước phát triển. Ngân hàng Thanh toán Quốc tế tính toán rằng các công ty phi tài chính đã vay ròng 3.36 nghìn tỷ USD trong nửa đầu năm 2020.

Theo một báo cáo mới cho biết, với việc doanh thu trong nhiều ngành sụt giảm do phong tỏa hoặc sự thận trọng của người tiêu dùng, và các khoản lỗ “ăn mòn” vào bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp, các điều kiện được đặt ra cho một "cuộc khủng hoảng khả năng thanh toán lớn của doanh nghiệp".

Một số quốc gia cũng thấy rủi ro khi cung cấp quá nhiều hỗ trợ cho các công ty, trong khi điều kiện áp dụng cho những doanh nghiệp được hỗ trợ lại quá ít. Đó là công thức để tạo ra các “công ty zoombie” không thể tồn tại trong thị trường tự do và chỉ tồn tại nhờ viện trợ của nhà nước,khiến toàn bộ nền kinh tế kém năng suất hơn.

Sự phân chia rõ rệt

Cuộc tranh luận về kích thích cảm thấy giống như một sự xa xỉ đầu tiên của thế giới. Các quốc gia nghèo thiếu các nguồn lực để đảm bảo việc làm và kinh doanh, hoặc đầu tư vào vắc-xin,như cách mà những “người giàu” hơn đã làm và họ sẽ cần thắt lưng buộc bụng sớm hơn nếu không có nguy cơ xảy ra khủng hoảng tiền tệ và tháo chạy vốn.

Ngân hàng Thế giới (IMF) cảnh báo rằng đại dịch đang sinh ra một thế hệ đói nghèo và hỗn loạn nợ mới, và IMF cho biết các quốc gia đang phát triển có nguy cơ bị lùi lại sau một thập kỷ.

Các chính phủ chủ nợ trong G-20 đã thực hiện một số bước để giảm bớt những khó khăn của người nghèo nhất đi vay, nhưng họ đã bị các nhóm viện trợ chỉ trích vì chỉ đưa ra mức giảm nợ hạn chế và không thu hút được các nhà đầu tư tư nhân vào kế hoạch.

Mô hình hồi phục chữ K

Người lao động trong ngành dịch vụ - nơi có nhiều sự tiếp xúc trực tiếp hơn với khách hàng, được trả lương thấp, và du lịch là ngành có xu hướng biến mất trước tiên khi các nền kinh tế bị hạn chế. Trong khi đó, thị trường tài chính - nơi tài sản chủ yếu thuộc sở hữu của người giàu, hồi phục nhanh hơn nhiều so với thị trường việc làm.

Kết quả là mô hình "phục hồi hình chữ K". Covid - 19 đã làm gia tăng khoảng cách về thu nhập, giàu nghèo, làm bật nên giữa các ranh giới về giai cấp, chủng tộc và giới tính.

Phụ nữ bị ảnh hưởng nặng nề không tương xứng - một phần vì họ không có khả năng làm việc trong các ngành khó khăn hơn, nhưng một phần vì họ phải gánh thêm nhiều gánh nặng chăm sóc trẻ khi trường học đóng cửa. Ở Canada, sự tham gia của phụ nữ vào lực lượng lao động giảm xuống mức thấp nhất kể từ giữa những năm 1980.

Sự trỗi dậy của robot

Covid-19 đã gây ra những lo ngại mới về tiếp xúc cơ thể con người trong các ngành mà sự giãn cách xã hội là yếu tố gây khó khăn, như bán lẻ, khách sạn hoặc kho bãi. Một cách khắc phục đó là thay thế con người bằng robot.

Nghiên cứu cho thấy rằng tự động hóa thường đạt được hiệu quả trong thời kỳ suy thoái. Trong đại dịch, các công ty đã tăng tốc làm việc trên những chiếc máy có thể kiểm tra khách vào khách sạn, cắt salad tại nhà hàng hoặc thu phí tại các trạm thu phí. Và đại dịch thúc đẩy mua sắm trực tuyến tăng mạnh.

Những đổi mới này sẽ làm cho các nền kinh tế năng suất hơn. Nhưng cũng có nghĩa là khi mọi thứ có thể an toàn để quay lại làm việc, một số công việc sẽ không còn ở đó. Và những người thất nghiệp trong thời gian dài, các kỹ năng của họ càng có thể bị "phai mòn" - điều mà các nhà kinh tế học gọi là “độ trễ”.

Bạn đang im lặng?

Bậc thang thu nhập ngày càng tăng, các văn phòng ở xa bỗng trở thành chuyện bình thường. Một nghiên cứu cho thấy 2/3 GDP của Hoa Kỳ trong tháng 5 được tạo ra bởi những người làm việc tại nhà. Nhiều công ty yêu cầu nhân viên tránh xa văn phòng vào năm 2021 và một số công ty cho biết họ sẽ thực hiện công việc linh hoạt vĩnh viễn.

Làm việc tại nhà hầu hết thông qua các thử nghiệm công nghê, mang đến cho các nhà tuyển dụng và nhân viên những lựa chọn mới. Đó là nỗi lo đối với các doanh nghiệp phục vụ cơ sở hạ tầng cũ của đời sống văn phòng, từ bất động sản thương mại đến thực phẩm và giao thông. Đó là một lợi ích cho những người đang xây dựng một nền tảng mới: cổ phiếu của Zoom đã tăng hơn sáu lần trong năm nay.

Lựa chọn làm việc từ xa, cùng với nỗi sợ hãi về vi rút, cũng gây ra một làn sóng đổ bộ của người dân thành thị về vùng ngoại ô hoặc nông thôn - và ở một số quốc gia, giá bất động sản ở nông thôn tăng vọt.

Không đi du lịch

Một số loại hình du lịch sắp dừng lại. Theo liên hợp quốc, du lịch toàn cầu đã giảm 72% trong năm tính đến tháng 10. McKinsey cho rằng 1/4 các chuyến công tác có thể biến mất vĩnh viễn khi các cuộc họp diễn ra trực tuyến.

Với việc các kỳ nghỉ chưa kết thúc và các sự kiện lớn như lễ hội và buổi hòa nhạc bị tạm dừng, xu hướng người tiêu dùng ưa chuộng “trải nghiệm” đã bị gián đoạn. Và khi các hoạt động trở lại, có thể không giống nhau. Rami Haykal, đồng sở hữu Elsewhere ở Brooklyn, cho biết: “Chúng tôi vẫn chưa biết các buổi hòa nhạc sẽ diễn ra như thế nào, thực sự. “Tôi nghĩ rằng mọi người sẽ chú ý hơn đến không gian cá nhân và tránh những nơi quá chật chội”.

Du khách có thể phải mang theo giấy chứng nhận y tế bắt buộc và vượt qua các loại an ninh mới. China Tech Global có trụ sở tại Hồng Kông đã phát triển một gian hàng khử trùng di động mà họ đang cố gắng bán cho các sân bay. Giám đốc điều hành Sammy Tsui cho biết nó có thể loại bỏ mầm bệnh khỏi cơ thể và quần áo trong vòng 40 giây hoặc ít hơn. “Bạn cảm thấy một chút không khí mát mẻ trên cơ thể và một chút sương mù,” anh ấy nói. "Nhưng bạn không cảm thấy bị ướt."

Toàn cầu hóa khác biệt

Khi các nhà máy của Trung Quốc đóng cửa sớm trong đại dịch, nó đã gây ra những làn sóng xung kích qua các chuỗi cung ứng ở khắp mọi nơi và khiến các doanh nghiệp và chính phủ xem xét lại việc phụ thuộc vào cường quốc sản xuất trên thế giới.

Ví dụ: NA-KD.com của Thụy Điển, là một phần của ngành bán lẻ “thời trang nhanh” đang phát triển mạnh, chuyển động theo xu hướng truyền thông xã hội thay vì theo mùa truyền thống. Julia Assarsson, người đứng đầu bộ phận hải quan và nhập khẩu cho biết, sau khi việc giao hàng bị tắc nghẽn trong năm nay, công ty đã chuyển một số hoạt động sản xuất từ ​​Trung Quốc sang Thổ Nhĩ Kỳ.

Đó là một ví dụ về toàn cầu hóa ngược lại. Ở các khu vực khác, đại dịch có thể khuyến khích các chính trị gia cho rằng việc phụ thuộc vào nhập khẩu hàng hóa quan trọng đối với an ninh quốc gia là rất rủi ro, như máy thở và mặt nạ xuất hiện trong năm nay.

Năng lượng xanh?

Trước đại dịch, hầu hết các nhà môi trường suy nghĩ về các lý thuyết về đỉnh dầu, lập luận rằng sự gia tăng của xe điện có thể làm giảm vĩnh viễn nhu cầu của thế giới về một trong những nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm nhất.

Nhưng khi năm 2020 chứng kiến máy bay hạ cánh và mọi người ở nhà, ngay cả các công ty dầu khí như BP cũng cảm thấy mối đe dọa thực sự từ thế giới đang trở nên nghiêm trọng về khí hậu.

Các chính phủ từ California đến Vương quốc Anh đã công bố kế hoạch cấm bán ô tô chạy xăng và diesel mới vào năm 2035. Và ông Joe Biden đã đắc cử với lời hứa Hoa Kỳ sẽ tham gia lại Hiệp định Paris.