Trong buổi điều trần trước Quốc hội vào đầu tuần này, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jay Powell đã chỉ ra rằng “mức lãi suất cuối cùng có thể sẽ cao hơn dự đoán trước đó” và “việc khôi phục sự ổn định về giá có thể sẽ yêu cầu chúng tôi duy trì quan điểm thắt chặt trong một thời gian”. Đây là một chính sách cứng rắn Fed đưa ra, và thị trường theo đó đã giảm mạnh. Tuy nhiên, một vài tuần trước đó, Powell đã khiến thị trường tài chính phấn khích khi nói: “Lần đầu tiên, chúng ta có thể nói rằng quá trình giảm lạm phát đã bắt đầu.” Các thị trường tài chính, vốn đã quen với việc kiếm tiền dễ dàng trong nhiều năm, sẽ ăn mừng khi có dấu hiệu nhỏ nhất rằng Fed sẽ nới lỏng chính sách, khiến nhiệm vụ của cơ quan này trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, họ không phải là thị trường duy nhất hiện không hợp tác.

Thị trường lao động, nếu có, thậm chí còn trở nên chặt chẽ hơn, mặc dù Fed đã tăng lãi suất lên 450 điểm cơ bản kể từ tháng 3 năm ngoái và số lượng việc làm tăng mạnh vào thứ Sáu không làm giảm bớt lo ngại. Trong khi sản xuất hàng hóa đang chậm lại sau khi đại dịch làm tăng mức tiêu thụ đáng kể, thì các ngành dịch vụ sử dụng nhiều lao động hơn hiện đang tăng mạnh. Công nhân rất khó tìm, đặc biệt trong cách ngành kinh doanh dịch vụ khách sạn và giải trí. Một lý do nữa là lực lượng lao động đang thiếu 3.5 triệu công nhân so với các dự báo trước Covid. Những người lao động lớn tuổi nghỉ việc trong thời kỳ đại dịch là điều dễ hiểu và nhiều người đã không quay trở lại. Việc nghỉ hưu vẫn tiếp tục với tốc độ nhanh. Và bi thảm thay, như Powell đã chỉ ra, Covid-19 cũng đã cướp đi sinh mạng của nửa triệu công nhân ở Mỹ, trong khi tốc độ nhập cư chậm hơn đã dẫn đến số lượng công nhân ít hơn khoảng một triệu so với dự kiến.

Ngoài ra, do tính chất khó khăn của công việc trong lĩnh vực giải trí và khách sạn, người lao động đã tìm kiếm cơ hội ở những nơi khác trong nền kinh tế. Và có lẽ cũng quan trọng không kém, các công ty đã giữ chân nhân viên của họ chính xác vì việc tuyển dụng quá khó khăn. Cho đến khi họ tự tin rằng nền kinh tế sẽ chậm lại và họ sẽ không cần những công nhân này, và có lẽ cho đến khi họ thấy đủ tỷ lệ thất nghiệp xung quanh mình để báo hiệu rằng việc tuyển dụng sẽ không khó khăn trong tương lai, thì việc tích trữ lao động có thể tiếp tục.

Các thị trường khác cũng đang giậm chân tại chỗ. Ví dụ, doanh số bán nhà ở Mỹ đã chậm lại đáng kể, nhưng giá bất động sản nhìn chung vẫn giữ nguyên, có thể là do không có nhiều nguồn cung gia nhập thị trường. Với lãi suất thế chấp đã tăng quá nhiều trong năm qua, một chủ nhà có khoản thế chấp 30 năm ở mức 4% sẽ phải trả nhiều tiền hơn trong các khoản thanh toán hàng tháng nếu cô ấy nâng cấp lên một ngôi nhà tốt hơn một chút với khoản thế chấp mới ở mức 7%/năm. Do không đủ tiền mua nên bà đã quyết định không bán. Và bởi vì điều này đang hạn chế nguồn cung nhà trên thị trường, nên chỉ có áp lực giảm giá ở mức nhẹ.

Cuối cùng, lạm phát đang có xu hướng giảm do sự gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch gây ra và sự gián đoạn nguồn cung hàng hóa do chiến tranh gây ra hiện đang được giải quyết.

Niềm tin vào một “sự giảm phát” không gây mất mát và hạ cánh nhẹ nhàng dẫn đến trạng thái cân bằng tự củng cố khiến một số người tin rằng Fed sẽ phải làm nhiều hơn nữa, để người lao động không bị sa thải, giá tài sản tài chính và nhà ở sẽ tăng lên, và các hộ gia đình có việc làm và của cải để tiếp tục chi tiêu. Nhưng nếu không có sự sụt giảm trong thị trường lao động, Fed không thể cảm thấy thoải mái khi tạm dừng các nỗ lực của mình.

Do đó, để hoàn thành công việc, Fed phải buộc thị trường từ bỏ niềm tin rằng giảm phát sẽ chỉ dẫn đến tình trạng mất việc làm nhẹ. Thật vậy, một nghiên cứu gần đây của Stephen Cecchetti và những người khác cho thấy rằng mọi đợt giảm phát kể từ những năm 1950 đều kéo theo sự gia tăng đáng kể tỷ lệ thất nghiệp.

Có những mối nguy hiểm bên ngoài tình trạng mất việc mà kể cả khi Fed hạ cánh nhẹ nhàng cũng có thể xảy ra. Đầu tiên là câu hỏi mà Powell đã trải qua trong phiên điều trần trước Quốc hội, đó là các chính trị gia sẽ nổi giận nếu Fed phá hỏng sự phục hồi mà họ vừa mua được bằng hàng nghìn tỷ đô la chi tiêu tài chính. Ngân hàng trung ương không tránh khỏi cơn thịnh nộ của Quốc hội.

Thứ hai, trạng thái cân bằng ban đầu có thể biến thành một trạng thái xấu. Thị trường có thể có thời điểm Wile E. Coyote. Việc sa thải nhân viên có thể thúc đẩy nhiều nhân viên sa thải hơn khi các doanh nghiệp tự tin rằng họ có thể tuyển dụng lại nếu cần thiết. Đổi lại, những nhân viên bị sa thải có thể bị buộc phải bán nhà của họ, làm giảm giá bất động sản và giảm hộ gia đình giàu có. Thất nghiệp và sự giàu có thấp hơn có thể ảnh hưởng đến chi tiêu hộ gia đình, điều này sẽ làm giảm lợi nhuận của công ty. Điều đó sẽ dẫn đến nhiều người bị sa thải hơn, thị trường tài chính sa sút và căng thẳng trong lĩnh vực tài chính, đồng thời khiến chi tiêu trầm lắng hơn . . . Chúng ta có thể phải đối mặt với một cuộc suy thoái sâu hơn so với dự đoán hiện tại vì những khó khăn không chỉ là sự thất nghiệp.

Tất nhiên, Fed sau đó có thể phục hồi nền kinh tế bằng cách cắt giảm lãi suất, nhưng họ sẽ cần thận trọng với việc làm đó cho đến khi nhận thấy đủ sự trì trệ trong thị trường lao động. Nếu nó diễn ra quá nhanh, thị trường sẽ ăn mừng và công việc sẽ bị bỏ dở. Nhưng nếu đợi cho đến khi có đủ độ trễ, việc sa thải có thể sẽ là bước tiếp theo.

Nghiên cứu của Cecchetti cảnh báo rằng tỷ lệ thất nghiệp là cần thiết để kiềm chế lạm phát đang tăng cao. Các lựa chọn thực tế duy nhất của Fed có thể là hạ cánh cứng và hạ cánh khó hơn. Có thể đã đến lúc để họ lựa chọn.